Ege’nin mavisi ile zeytin yeşilinin buluştuğu yere, Ayvalık’a hoş geldiniz!
Güneş burada bir başka parlıyor, Ayvalık gerçekten de bir başka kokuyor. Tarihe tanıklık etmiş taş sokakları, evleri, adaları… Her şeyiyle unutulmaz bir geçmişi yansıtıyor bu kent. Küçük bir sahil kasabası deyip geçmeyin. Ayvalık zamanında Avrupa kentleriyle bile yarışabilecek bir zenginlikteymiş. Hatta 1900’lerde “Doğunun Boston”ı adını almış. Sonrasında da önemli bir liman kenti olmaya başlamış.
Ayvalık’a girdiğinizde göreceğiniz büyük küçük adaların hepsi geçmişte Hekatonisa olarak anılıyormuş. Derler ki Hektonisa ismi, bir zamanlar Cunda Adası’nda yer alan Nesos Antik Kenti’nin koruyucu ve sihir tanrıçası Hekatos’dan gelmiş. Kenti gezerken Ayvalık’a neden bu kadar fazla mitolojik hikâyenin atandığını daha iyi anlayacaksınız.
Yazıya başlamadan önce hatırlatalım: Ayvalık’ı adım adım kişisel ve dijital tur rehberinizle gezmek için Piri Guide mobil uygulamasını indirmeyi unutmayın! 
Ayvalık İsmi Nereden Geliyor?
Geçmişte, bundan yüzleeerce yıl önce… Hani derler ya develer tellal iken, pireler berber iken…
Ha işte tam o dönemde Ayvalık’ta Kidonya adında bir kent varmış. Bu kent, Ayvalık’ın ilk yerleşim bölgesiymiş. Yine aynı zamanlarda Cunda olarak bildiğimiz yer de Nesos’muş. Nesos zamanla Alibey ve Cunda adını almış. Kidonya ise bölge Osmanlıların eline geçince Ayvalık oluvermiş. Antik Yunancada Kidonya yabani ayvaya verilen bir isimmiş. Sanırız Kidonya ve Ayvalık arasındaki bu isimsel bağı şimdi anlayabildiniz.
Ayvalık Nerede?
Ayvalık, Balıkesir ilinin bir ilçesi. Kent, Ege Denizi’nin sahil bölgesinde yer alıyor. Güneyinde Altınova, kuzeyinde Gömeç; doğusunda Bergama, batısında ise Ege’nin mavi suları var. Sarımsaklı sahilinin tam karşısında ise Midilli. Hatta hava da çok sisli değilse karşıdan Midilli Adası’nı görmek mümkün. Bir anda yolda giderken arabanız Yunan radyosuna bağlanırsa da şaşırmayın.
Ayvalık’a Nasıl Gidilir?
Ayvalık’a direkt olarak karayolu üzerinden ulaşabilirsiniz. Merkezde veya yakınlarında konaklayacaksanız Ayvalık Terminali’nde; Sarımsaklı’da konaklayacaksanız Sarımsaklı Terminali’nde inin. Havayolunu tercih eden gezginlerin ise seçebileceği en mantıklı varış noktası Edremit Körfez Havalimanı olacaktır. Havalimanından Ayvalık’a giden otobüsler bulunuyor.
Kente gitmenin bir başka yolu daha var: demiryolu. İzmir Mavi Treni ile Balıkesir’de inip Ayvalık’a gidebilirsiniz.
Not: Kente girerken zeytin ağaçlarının kokusu karşılıyor sizi. İnsanın Ayvalık’ı “zeytin kokulum” diye sevesi geliyor. Bazıları bu kokuyu çok sevmez. Alışık değilseniz biraz rahatsız olabilirsiniz 🥴
Ayvalık’a Ne Zaman Gidilir?
“Gelmişim Ayvalık’a kadar, şimdi bir denize girmezsem olmaz” diyorsanız yaz aylarını seçin. Eylül’de artık deniz sezonu kapandığı için Haziran-Eylül arası uygun diyebiliriz. Ancak sizi hemen uyaralım, yaz dönemi burada sahiller dolup taşıyor. Hele bir de bayram tatilinde veya Ağustos ayında geldiyseniz Sarımsaklı taraflarındaki marketlerde bazı temel ürünlerin bir anda azaldığını görebilirsiniz. Bir de denizde yüzerken Ayvalık müthiş bir sürpriz yapıp sizi o deli rüzgârıyla tanıştırabilir, aman dikkat!
Ne kış ne de bahar dönemi burası çok soğuk oluyor. Evet, rüzgâr kenti terk etmiyor belki ama havanın genel anlamda ılık olduğunu söyleyebiliriz. Ayvalık’ın taşını toprağını göreyim, denizi sonra hallederiz derseniz bahar ayları geziniz için harika olabilir. Hem de kenti bu dönemlerde gerçekten çok hoş bir dinginlik sarıyor.
Ayvalık’ta Nerede Kalınır?
Küçük olduğu için konaklama imkânınızın kısıtlı olduğunu düşünmeyin. Ayvalık’ta bolca pansiyon ve otel var. Başlıca noktalar:
- Ayvalık Merkez
- Sarımsaklı
- Badavut
- Cunda Adası
- Altınova
Altınova, Ayvalık’a biraz daha uzak fakat şehir içi toplu taşımayla kolayca ulaşım sağlanabiliyor.
Ayvalık Lezzetleri: Tost Perileri Aşkına!
Ayvalık’taysanız bir kere o Ayvalık tostu yenecek! Tost sevmeyebilirsiniz ama bunu yediğinizde bir tosttan alabileceğiniz maksimum verimi alıyorsunuz aslında. Peki, Ayvalık’ın ünlü tostunu bu kadar özel kılan ne? Yani şu küçücük tostla alakalı bile o kadar çok çatışma var ki…
“Gerçek Ayvalık tostu bu değil!” veya “Rus salatası konulmaz ki!” sözlerini çooook duyacaksınız. Biz o tartışmaya hiç girmeyeceğiz, siz gidin yerinde tadın bu arkadaşı.
Tabii sadece tost yemeyecekseniz, şöyle kısa bir listeyle yiyebileceğiniz lezzetlere göz atalım:
- Papalina, yani Rakı Balık Ayvalık!: Papalinayı ilk bakışta hamsi sanabilirsiniz ama lezzet olarak farklılar.
- Balıklı bamya
- Boşnak lezzetleri: Burada Boşnak nüfusu oldukça fazla, o yüzden küçük ve tatlı Boşnak restoranları görebilirsiniz.
- Ada köftesi
- Girit leblebisi
- Lor tatlısı
Merkezde yürürken bir anda lokma dağıtımına rastlayabilirsiniz. Yazın biraz yemesi zor ancak bizce o lokma kuyruğuna girip birkaç dakikalığına Ayvalıklı olun 😊 Sopsoğuk bir şeyler arıyorsanız da kavun içi dondurma imdadınıza yetişiyor! Kavun içi dondurma en güzel Sarımsaklı plajında uzanırken bir anda denizden karaya doğru gelen teknelerden yeniyor.
Ayvalık Gezilecek Yerler
Ayvalık’ta mutlaka görmeniz gereken yerleri altta listeledik. Ancak çok daha fazlasını Piri mobil uygulamasında bulabileceğinizi hatırlatmış olalım. Piri mobil uygulaması, size Ayvalık için en güzel rotaları sunuyor, konumunuzu algılıyor ve neredeyseniz oranın hikayesini otomatik anlatmaya başlıyor. Size sadece kulaklığınızı takmak ve rotayı takip etmek kalıyor. Tamamen sizin keyfinize ve hızınıza göre hareket eden kişisel mobil tur rehberinizi indirmeden Ayvalık’ı gezmeye başlamayın!
Ayvalık Ayazması
Ayvalık Ayazması’na sıkça Ayazma Kilisesi dendiğini duyacaksınız ancak burası bir kilise değil.
Ayazma, Ortodoks inancında kutsal olduğu kabul edilen sulara deniyor. Orijinalinde de Yunanca bir kelime. Bir rivayete göre 1800’lerde Ayvalık’ta genç bir kız yaşarmış. Genç kız sürekli rüyasında Hz. Meryem’i görüyormuş. Rüyada Ayvalık Ayazması’nın olduğu yerden su fışkırıyormuş. Halk da bunu bir müjde olarak yorumlamış ve gidip alanı kazmaya başlamış. Kazıda Hz. Meryem’in ikonası ile yanı başında bir su kaynağı bulunmuş.
Ayazma, 2010’lara kadar kilise olarak anılmış. Ama 2018 senesinde yapılan çalışmalar buranın bir kilise olmadığını kanıtlamış.
Tostçular Çarşısı
Ayvalık denilince akla ilk gelen şeylerden birisi meşhur Ayvalık tostu. Bu tostun lezzeti nohut mayasıyla yapılmış simit ekmeğinden geliyormuş. İlk çıktığında da malzemeleri bu kadar bol değilmiş. Şanslısınız ki Ayvalık Tostçular Çarşısı’nda tostu tadabileceğiniz 10’dan fazla mekân var. Birini seçip oturmanızı tavsiye ederiz!
P.S. Ayvalıklılar için tek bir tost var, o da Ayvalık tostu. O yüzden Ayvalık’ta herhangi bir yere oturup tost isterseniz önünüze bildiğimiz klasik tost değil, direkt Ayvalık tostu gelecek 😊
Çınarlı Cami
Çınarlı Cami için Ayvalık’ın en görkemli yapılarından biri desek abartmış olmayız. Yapının minaresinin bulunduğu cephe batı cephesi, yani giriş cephesi. Cephelerinde hem Neoklasik hem de Gotik etkilerini görmek mümkün.
1780’lerde yapımına başlanmış ancak özünde bir kilise olarak inşa edilmiş. Doğu-batı aksında dikdörtgen planlı olarak yapılmış. Fakat daha sonraki yıllarda Yunan Haçı planlı bir kilise haline dönüştürülmüş. 1923 yılında ise cami olmuş. Camiye çevrildikten sonra ana giriş olarak kuzeydeki cephe kullanılmaya başlanmış.
Küçükköy
“Köye gidiyorum”, “Köyde işim var” diyenleri duyarsanız çok büyük ihtimalle Küçükköy’den bahsettiklerini anlayın. Aslında burası eskiden köymüş, şu an bir mahalle. Ama yine de halk buraya köy diyor. Peki, bir köyde ne eksik olmaz? Tabii ki köy kahvehanesi. Köy merkezindeki caminin önüne atılmış masa ve sandalyelere oturabilirsiniz. Dilerseniz oturmuşken soğuk bir şeyler de yudumlayın. Leziz boşnak böreği ve boşnak mantısı yemeden de geri dönmeyin!
Küçükköy, Ayvalık’ta Boşnak nüfusunun yoğun olduğu bir nokta. O nedenle köydeki caminin avlusu Küçükköy Kent Müzesi olarak “Göç Ne Demek?” temasına sahip. Aynı zamanda Balkanlardan buraya göçen Türklerin tarihini de anlatıyor.
Şeytan Sofrası
Şeytan Sofrası, Zeus ile Hera’nın âşık olduğu ve buluştuğu yermiş. Hikâyesi de oldukça ilginç buranın. Tanrıların tanrısı Zeus’un dadısı gelecekte şeytanların gelip tanrıya zarar vereceğinden korkuyormuş. Bu nedenle de ne zaman bir şeytan gelse onu kovuveriyormuş. Günlerden bir gün şeytan kaçarken üç koca adım atmış. Attığı bu adımların da çukur şeklinde izleri çıkmış. Bu çukurlardan biri burada yani Şeytan Sofrası’nda; diğer ikisi ise Midilli Adası ve Kaz Dağları’ndaymış.
Şeytan Sofrası’na gün batımına yakın bir zamanda çıkın. Olur da gün batımını burada batırma şansını elde ederseniz müthiş bir mistik görüntüyle karşılaşacaksınız. Bu tepe, volkanik bir alanda olduğu için lav akıntılarıyla oluşmuş.
Bolca gezdik, gördük ve yedik… Amaaa Ayvalık bu yazımızda bahsettiğimizden çok daha fazlası. O zaman Ayvalık’a doymayanları hemen Piri mobil uygulamamıza alalım! 😊
Buraya kadar geldiniz, İzmir’e uğramak istemez misiniz? Özellikle Mavi Trenle gelen gezginlerimiz. Öyle bir planınız varsa yolculuk öncesi İzmir gezi rehberimizi okumayı unutmayın!
