“Mardin bir kere hayatınıza girdi mi, kader gibi takip eder sizi.” diye yazmış Murathan Mungan. Belki de Güneş Ülkesi Mardin’i anlatan en güzel cümlelerden biri bu. Farklı medeniyetlerin el ele yaşadığı, dar sokakları ve eşsiz mimarisi ile Türkiye’nin elmaslarından biri Mardin. Mezopotomya’nın tepesinde parıl parıl parlayan bu şehre bir kere geldiğinizde, bir daha en erken ne zaman gelebilirim diye planlar yapmaya başlarsınız bile
Mezopotamya’nın en özel manzarasına sahip Güneş Ülkesi, Taşın Başkenti. İlklerin doğduğu bereketli bir hilal. Şehrin kendisi çökmeyle oluşmuş eski bir kent. M.Ö. 8000’den günümüze kadar uzanan bir kültür geçidi adeta. Köklü bir tarih derken aslında hiç de abartmıyoruz. Burası kültürlerin ve ticaret noktalarının birleştiği bir bölge. Yüzyıllardır ticaretle birlikte tabii ki farklı kültürlere ve dinlere de ev sahipliği yapmış. Herkes sahip olmak istemiş bu güzel ve önemli yöreye. Konumu, onu ilk çağlardan itibaren ciddi bir geçiş noktası yapmış. Şimdi ise şüphesiz Türkiye’de eşi benzeri olmayan bir yer olarak ününü devam ettiriyor.
Yazıya başlamadan önce hatırlatalım: Mardin’i adım adım kişisel ve dijital tur rehberinizle gezmek için Piri Guide mobil uygulamasını indirmeyi unutmayın! 
Mardin Nerede?
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bir il. Şehir, bu bölgenin Dicle Bölümü’nde. Aynı zamanda 10 adet ilçesi bulunan Mardin, Türkiye’nin en kalabalık kentleri arasında 26. sırada. Şanlıurfa, Diyarbakır ve Batman gibi şehirlere de yakın bir konumda. Suriye ile ise sınır komşusu.
Mardin’e Ne Zaman Gidilir?
Karasal iklim yaşayan bir şehir. O nedenle kışları çok soğuk, yazları ise oldukça kurak. Ziyaret etme gibi bir planınız varsa kışın gitmeyin deriz. Tabii soğuğunu deneyimlemek isterseniz neden olmasın ama pek etrafı göremeyebilirsiniz. Bu zengin kenti Nisan-Haziran ayları aralığında gezmek çok daha makul. Fakat Mardin’e gitmenin en ideal zamanı Eylül ve Ekim diyebiliriz. Bu aylarda hava ne çok soğuk ne de çok sıcak oluyor.
Mardin’e Nasıl Gidilir?
İstanbul’a yaklaşık 17; Ankara’ya ise yaklaşık 13 saat uzaklıkta. Büyükşehirlerin birçoğundan Mardin’e hem hava yolu hem de kara yolu ile ulaşabiliyorsunuz. Şehrin havaalanı Kızıltepe ilçesinde bulunuyor. Burası Mardin’e 20 dakikalık bir mesafede. Merkeze geçiş için Havaş otobüslerini veya şehir içi toplu taşımayı kullanabilirsiniz. Hava yolu ulaşımının mümkün olmadığı bir noktadaysanız da neredeyse her şehirden Mardin’e otobüs bulunuyor. Ancak böyle bir durumda hava yolu için Diyarbakır veya Şanlıurfa’yı tercih edin. Yakın büyükşehirlerden Mardin’e geçiş sağlamış olursunuz.
Mardin Gezilecek Yerler
Mardin’de mutlaka görmeniz gereken yerleri altta listeledik. Ancak çok daha fazlasını Piri mobil uygulamasında bulabileceğinizi hatırlatmış olalım. Piri mobil uygulaması, size Mardin için en güzel rotaları sunuyor, konumunuzu algılıyor ve neredeyseniz oranın hikayesini otomatik anlatmaya başlıyor. Size sadece kulaklığınızı takmak ve rotayı takip etmek kalıyor. Tamamen sizin keyfinize ve hızınıza göre hareket eden kişisel mobil tur rehberinizi indirmeden Mardin’i gezmeye başlamayın!
Mardin Kalesi
Şehir sizi Mardin Kalesi ile kucaklamaya başlıyor. Kalenin kendisi günümüzde bir kaya görünümünü almış. Eğimli kısımları çıkışa elverişli ve buralar duvarlarla kuvvetlendirilmiş. Kale, denizden 120 metre yükseklikte. Hatta buraya yukarıdan bakarsanız kulenin adeta bir fiyonk şeklini andırdığını fark edersiniz.
Ne zaman yapıldığı konusu biraz belirsiz çünkü elde somut diyebileceğimiz bir delil yok. En azından henüz yok. Ancak kale sisteminin Anadolu’da Neolitik çağlardan beri gelen bir Anadolu uygarlığı geleneği olduğunu söyleyebiliriz. Yani yerleşik döneme geçişle bu kaleler yapılmaya başlanmış. Türkiye’nin her yerinde bir kalenin ve alt kısımlarında yerleşim bölgelerinin olması da bu nedenden kaynaklanıyor.
Deyrulzafaran Manastırı
Deyrulzafaran Manastırı, M.Ö. Güneş Tapınağı ve sonrasında Romalılarca kale olarak kullanılan bir kompleks üzerinde. Romalıların gitmesiyle ise azizlerin kemikleri bu bölgeye getirilmiş ve yapı bir manastıra çevrilmiş.
Mardin’in 5 kilometre doğusunda yer alıyor. Manastır gezi listenizde olması gereken tarihi bir yapı. Fakat ziyaret saatleri konusunda dikkatli olun çünkü kış aylarında küçük de olsa değişiklikler oluyor. Manastırın kabul binasının olduğu kısımdan hediyelik eşyalar alabilirsiniz. Aynı zamanda kafeteryasında safran çayı veya sade bir Süryani kahvesi içmeniz önerimiz.
Kasımiye Medresesi
Kasımiye Medresesi’nin yapımına Artukluların hakimiyetinin sonlarına yakın başlanmış. Önemli bir kısmı da yine bu zaman diliminde bitmiş. Timur İstilası ve Akkoyunlu Baskısı olaylarında da yarım kalmış. Söylenene göre ise Akkoyunlular tarafından tamamlanmış. Kasımiye Medresesi, Mardin’in en büyük yapılarından biri. Güney kısmında ovaya açık bir cephesi mevcut.
Güneydoğu için “Efsaneler Yurdu” diyebiliriz. Bu efsanelerden birisi de medresenin içinde bulunan eyvandaki havuz ve suyla alakalı. Şanlıurfa Gezi Rehberimizi okuduysanız zaten biliyorsunuzdur. Ama biz yine de hatırlatalım. Şanlıurfa ve Mardin gibi bölgelerde suyun çok farklı bir önemi var. Su, doğuşu ve çocukluğu temsil eder. Bu su gürül gürül akar ve delikanlılık dönemi başlar. Sonra durulur, havuza dökülüp ölür. Fakat medrese havuzundaki su hiç de boşa gitmez. Aşağıdaki kanallarla tarım alanlarını sulamak için yoluna devam eder.
Mardin Müzesi
Mardin Müzesi, Mardin merkezde bir grup Süryani evin arasında konumlanmış durumda. Kendisi görünüş itibariyle büyük bir yapı. Yöresel Mardin taşının burada kullanıldığını gözlemleyebiliyoruz. Dışarıdan bakıldığında bir saray hissi dahi uyandırıyor.
Şu an Mardin Müzesi dediğimize bakmayın. Bina, çok farklı amaçlarla kullanılmış. Mesela uzun bir süre din odaklı hizmetler vermiş. Ancak zamanla askeri garnizondan kooperatif binasına, sağlık ocağından polis karakoluna kadar uzamış bu liste. Kültür Bakanlığı, Süryani Katolik Vakfı’ndan burayı satın almış ve restore etmiş. Eskiden Zinciriye Medresesi’ndeki Mardin Müzesi 2000 yılında buraya taşınmış. Şırnak, Batman ve Siirt’teki eserlerin de burada korunması için yapılan çalışmalar devam ediyor. Geçtiğimiz senelerde eğlenceli bir Arkeopark da yine buraya yapıldı.
Meryem Ana Kilisesi
Mardin Müzesi’nin doğu tarafında bitişik olarak göreceğiniz yapı Meryem Ana Kilisesi. Burası Süryani Katolik Cemaati’ne bağlı. 1986’da Antakya Patriği Semheri yaptırmış kiliseyi. Patrikhane ise 1895’te inşa ettirilmiş. 1995 senesinden beri ise müze olarak kullanıma açık. Yapı, mimari bakımdan İtalyan üslubunu taşıyor. Burayı yapan Ermeni mimar, şehirde başka yapılara da imza atmış.
Mardin Yemekleri
Mardin mutfağını tatmadan gitmeyi düşünmüyordunuz umarım. Biz en sevdiklerimizi size kısaca listeleyelim o zaman:
- Mardin’in “kapalı lahmacun”u sembusek
- Mardin içliköftesi ikbebet
- Peksimet
- Kiliçe çöreği
- Çarşıda rahatlıkla bulabileceğiniz Mardin badem şekeri
- Mardin ırok
- Mardin kibe
- Veee tabii ki de son olarak kaburga dolması
Mardin, birliği ve beraberliği size en güzel şekilde gösteren noktalardan biri. Çünkü Mardin sokaklarında yürürken o kadar farklı insan ve dil görüyorsunuz ki. Eski dönemlerden beri çeşitli kavimlerin ve dinlerin yaşamış olmasının etkisi diyelim. Kokusu ve enerjisi de o yüzden bambaşka bu şehrin. O zaman Mardin’i daha detaylı gezmek isterseniz “Güneş Ülkesi” adlı dijital turumuza Piri mobil uygulamasından bakmayı unutmayın!
