17. yüzyıl Hollandası’nın en bilinen yüzü: İnci Küpeli Kız
17. yüzyıl Hollandası dediğimize bakmayın siz. Hollandalı sanatçı Johannes Vermeer’in sihirli parmaklarından çıkmış İnci Küpeli Kız, tüm dünyanın bildiği ve her sene merakla takip ettiği bir eser. Her sene merakla takip ediliyor çünkü aradan onca zaman geçmesine rağmen İnci Küpeli Kız’ın aslında kim olduğuna dair net bir sonuca varılamadı.
17. yüzyılda portreler bir ücret karşılığında yapılır ve tasvir edilen kişiler de ünlü figürler olurdu. Bu bazen bir kral veya kraliçe, bazen ise bir komutan veya papaydı. İnci Küpeli Kız için durum biraz farklı çünkü Vermeer’in ünlü tablosu tam olarak bu kalıplara sığan bir portre değil. İnci Küpeli Kız, herhangi bir ücret karşılığında, birisinin özel isteğiyle yapılmış bir portre değil. Aksine kendisi bir “tronie.”
🛎️ Yazıya başlamadan önce hatırlatalım: Ünlü sanatçıların eserlerini sesli içerik uygulaması ve dijital rehberi Piri ile keşfetmek için Piri Guide mobil uygulamasını indirmeyi unutmayın! 😊
Tronie Nedir?
Tronie, abartılı bir şekilde oluşturulmuş yüz ifade veya kostümlerin betimlendiği, 17. yüzyılda Hollanda’da ortaya çıkan bir resim türüdür. Kelime anlamı itibariyle “Tronie”, Felemenkçede yüz veya çehre demek. Tronie tablolar, çoğunlukla kim olduğu belli olmayan kişi veya figürleri tasvir ederler. Bu anlamda Johannes Vermeer’in İnci Küpeli Kız’ı da buna bir örnektir.
Biliyor Muydun?
Tronie resimlerinin popülerleşmesini sağlayan isim Vermeer değil, Rembrandt’tı. Rembrandt, sanat hayatı boyunca birçok tronie tablo ortaya çıkardı. Bunlardan birisi de 1661 tarihli meşhur eseri Aziz Pavlos’u resmettiği “Self-Portrait as the Apostle Paul”du.
İnci Küpeli Kız Bir Fotoğraf Mı?
Uzmanlara göre İnci Küpeli Kız, belirli bir anın yakalandığı fotografik bir özellik taşıyor. Yani bizim tabloda gördüğümüz aslında portresi çizilsin diye poz veren bir kadın değil. Ağzı hafifçe açılmış İnci Küpeli Kız orada anın ta kendisi. Sanki Vermeer kıza seslenmiş ve inci küpeli kız tam da ona cevap verecekken sanatçımız kızın fotoğrafını çekmiş. Cevabın ne olduğunu bilemiyoruz çünkü bu cevap yüzyıllardır adeta iki dudağının arasında, tablonun içerisine hapsolmuş gibi.
İnci Küpeli Kız, bir Barok dönemi eseri. Barok eserlerini önceki döneminden yani Rönesans’tan ayıran önemli özellikler var. Mesela sanatçıların tabloda çizdikleri ifade Rönesans’ta gördüklerimizden farklı. Rönesans tablolarındaki yüz ifadelerinde, Barok eserlerinde olduğu gibi bir heyecan, üzüntü, acı veya şaşkınlık durumu yok.
Peki, İnci Küpeli Kız tam olarak ne hissediyor? Heyecan mı, üzüntü mü, acı mı? İşte İnci Küpeli Kız’ı gizemli yapan yanlarından birisi de bu belirsiz ifade. Tablodaki kızın kim olduğunu bilmediğimiz gibi yüzündeki ifadenin de kesin olarak ne olduğunu bilmiyoruz. Tıpkı Da Vinci’nin Mona Lisa’sı gibi. Bu nedenle İnci Küpeli Kız’a “Kuzeyli Mona Lisa” veya “Hollandalı Mona Lisa” dendiği bile oluyor.
🎨 İnci Küpeli Kız, şu anda Hollanda’daki Mauritshuis Müzesi’nde sergileniyor. Eğer olur da yolunuz Hollanda ve Amsterdam’a düşerse dijital tur rehberi ve sesli içerik uygulaması Piri’yi indirebilirsiniz.
Piri mobil uygulaması, size Amsterdam için en güzel rotaları sunuyor, konumunuzu algılıyor ve neredeyseniz oranın hikâyesini otomatik anlatmaya başlıyor. Size sadece kulaklığınızı takmak ve rotayı takip etmek kalıyor. Ayrıca “Klasik Sanata Yolcuk” adlı sesli içeriğimizde de İnci Küpeli Kız, Mona Lisa ve Son Akşam yemeği gibi daha birçok eseri sizler için anlattık!
İnci Küpeli Kız Aslında Kim?
İnci Küpeli Kız kendi döneminde bu adla bilinmiyordu. Herkes ona “Türbanlı Kız” olarak sesleniyordu. 20. yüzyıla gelindiğinde ise İnci Küpeli Kız şimdiki bilinen adını aldı. Tabloya dikkatlice bakarsanız Vermeer kızın saçını göstermemeyi tercih etmiş. Aslında başörtüsünü o kadar mükemmel bir şekilde tasarlamış ki ilk dikkatimizi çeken ve uzun süre de odaklandığımız tek yer genç kızın yüzü oluyor.
Başörtü modası Hollanda’ya ait bir kültürel unsur değildi ancak dönemin trendleri arasındaydı. Hollanda’ya Doğu’dan gelen tüccar ve köleler aracılığıyla geldi. Bu kültür aktarımını şu anki Oryantalizm ile bağdaştırabiliriz. Diğer tablolara baktığınızda da benzer başörtülerin ve saçları kapalı figürlerin betimlendiğini göreceksiniz.
İnci Küpeli Kız, Vermeer’ın kendi hayalinde canlandırdığı biri olabilir. Ancak sanatçının evindeki bir hizmetçi olduğunu söyleyenler de var. En çok desteklenen teori ise Vermeer’ın İnci Küpeli Kız’ı resmederek kafasındaki ideal kadın figürünü yansıttığıdır.
Gitmeden Mutlaka Bilmeniz Gereken 5 Klasik Sanatçı adlı yazımıza da göz atabilirsiniz! 😊
