Merhaba gezginler! Budapeşte tarihiyle, iki yakasıyla, çok uluslu insanlarıyla ışıl ışıl bir başkent olarak Avrupa’da parıldıyor, değil mi? Bugün yolculuğumuz en çok ilgi çeken bölgelerinden birine yani Yahudi Mahallesine. Yahudi Bölgesi mimarisiyle, dokusuyla ve tarihiyle şehrin en ünlü kısımlarından biri. Ayrıca Avrupa’nın en büyük sinagogu olarak bilinen Büyük Sinagog’a ev sahipliği yapıyor.
Yazıya başlamadan önce hatırlatalım: Budapeşte’yi adım adım kişisel ve dijital tur rehberinizle gezmek için Piri Guide mobil uygulamasını indirmeyi unutmayın! 
Budapeşte Nerede?
Budapeşte, Macaristan’ın başkenti. Yani Orta Avrupa’da yer alıyor. Eskiden iki ayrı bölgeymiş Buda ve Peşte. Ortalarından da ünlü Tuna Nehri akıyor. Birleştirip bildiğimiz ve sevdiğimiz Budapeşte’ye dönüştürmüşler sonradan.
Budapeşte’ye Nasıl Gidilir?
İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı gibi havalimanlarını kullanarak direkt uçuşlar ile Budapeşte Liszt Ferenc Havalimanı’na inebilirsiniz.
Ayrıca Budapeşte’nin çok güzel ve nostaljik bir tren istasyonu var. Avrupa’nın başka bir şehrindeyseniz tren yolculuğunu da tercih edebilirsiniz.
Budapeşte’ye Ne Zaman Gidilir?
Turumuza başlamadan önce bir hatırlatma yapalım. Piri Guide mobil uygulamasını indirerek sinagogların tarihini derinlemesine inceleyebilirsiniz. Hemen buraya tıklamanız yeterli!
Büyük Sinagog
Büyük Sinagog sadece kentin değil, bütün Avrupa’nın en büyük sinagogu! Dünya’da ise New York’ta yer alan Emanu-El Sinagogu’ndan sonra ikinci en büyük sinagog! İçerisi 2200 kişiyi ağırlayacak kapasitede.
Bu sinagogla ilgili sizi esas şaşırtacak şey ise boyu değil! Sinagog’un tasarımı dışarıdan bir camiye benziyor! Dahası, içeriye girince işler iyice karışıyor çünkü yapının iç tasarımı da Hristiyanlara ait bir kilise gibi hazırlanmış. ‘’Neden?’’ dediğinizi resmen duyuyorum. Yapının tasarlandığı dönemlerde Yahudiler göze batmak istemiyormuş. Bu yüzden diğer inançlara yakın olacak şekilde tasarlamışlar ibadethanelerini.
Budapeşte Gezilecek Yerler
Budapeşte’de mutlaka görmeniz gereken yerleri altta listeledik. Ancak çok daha fazlasını Piri mobil uygulamasında bulabileceğinizi hatırlatmış olalım. Piri mobil uygulaması, size Budapeşte için en güzel rotaları sunuyor, konumunuzu algılıyor ve neredeyseniz oranın hikayesini otomatik anlatmaya başlıyor. Size sadece kulaklığınızı takmak ve rotayı takip etmek kalıyor. Tamamen sizin keyfinize ve hızınıza göre hareket eden kişisel mobil tur rehberinizi indirmeden Budapeşte’yi gezmeye başlamayın!
Sinagog Bahçesi
Sinagog’un bahçesi daha çok bir mezarlığı andırıyor. Normalde Yahudi inanışına göre ölüm ve yaşam arasında çok önemli farklılıklar vardır. Fiziksel anlamda da bu ikisinin ayrı tutulmasını istedikleri için mezarlıklar genelde ibadethanelerin çok uzağına inşa edilmişlerdir. Ancak burada bir istisna söz konusu! Bu mezarlık, II. Dünya savaşından kalma. O dönemde kışın ortasında kazılabilecek kadar az donmuş toprak parçasından biri de bu sinagogun bahçesiymiş. Bu yüzden tam 2281 kişinin gömülmesi için 24 adet dev mezar açılmış. Ölenlerin birçoğunun kimliği belirlenememiş bile…
Yaşam Ağacı (Emanuel Ağacı)
Ağacın mimarisi ters duran bir Menaroh’a benziyor. Yahudilerin meşhur yedi kollu şamdanının ters dönmüş bir hali yani. Bu ağacın yapraklarının üzerinde toplam 40.000 isim yazıyor. Soykırımda hayatını kaybeden insanların isimleri. 450.000 Macaristan’lının yalnızca 40.000 tanesinin ismi bu ağaçta bulunuyor.
Yaşam Ağacı’na halk arasında Emanuel Vakfı tarafından yapıldığı için Emanuel Ağacı da deniyormuş.
Raoul Wallenberg Parkı
Raoul Wallenberg Parkı ve Yaşam ağacı aslında II. Dünya savaşı sırasında kahramanlık gösteren insanlık dostlarına adanmış. Yahudilerin hayatını kurtarmak için kendi hayatını riske atan insanlara… Bu kişiler arasında herhalde en bilineni parka da adını veren Raoul Wallenberg. İsveç kökenli bir diplomat olan Raoul’un on binlerce Yahudi’nin hayatını kurtardığı düşünülüyor.
Szimpla Kert Ruin Bar
Kazinczy sokağında biraz yürüdükten sonra gözden kaçırmanın imkansız olduğu bir bina var. Girişindeki tabelada Szimpla yazan 14 numaralı bu bina aslında bir ‘’ruin bar’’. Ruin bar, adından ve mekânın görünüşünden tahmin edeceğiniz gibi yıkıntı haldeki virane barlara deniyor. Bunlar, Budapeşte’de oldukça meşhur bir mimari tarz. Szimpla Kert için Ruin barlar arasında en popüleri diyebiliriz.
Ruin barlar için özel açılmış bir site var, Szimpla Kert’in bu sitede sayfasına buradan ulaşabilirsiniz.
Gozsdu
Yahudi Mahallesinin hayat enerjisiyle atan kalbine hoş geldiniz! Burası 19. Yüzyılın ortalarında inşa edilen Gozsdu Avlusu. Bu ufak pasaj tam 26 tane bar, café ve restorana ev sahipliği yapıyor. Oldukça özel mimarisi sayesinde geniş bir alana sahip. Etrafındaki yapılar birbirinden bağımsız 7 ayrı yapı olarak inşa edilmiş. Bunlar, birbirleriyle kesişen 6 adet iç avluya sahip.
Gozsdu, inşa edildiği zamanda küçük dükkanlar ve sanatçı atölyeleri barındırıyormuş. Ancak II. Dünya savaşındaki yıkım yüzünden bunların hepsi kapanmış. Bütün bu bölge savaştan sonra harabe haline gelmiş. Neyse ki 21. Yüzyılın başlarında geçirdiği başarılı bir restorasyon sonucunda şu anki halini almış. Burada hem gündüz hem de gece yoğun bir insan trafiği görmek mümkün.
Rumbach Sokağı Sinagogu
Bu sarı ve turuncu cepheli yapı 28 metre uzunluğunda ve bu bölgedeki Sinagog üçgeninde yer alan en küçük sinagog. İbadethane, Status Quo Ante denilen çok küçük bir yahudi topluluğuna atfedilmiş bir yapı. Aslında onlara aitmiş demek daha doğru çünkü bütün üyeleri maalesef II. Dünya savaşı sırasında hayatını kaybetmiş. Dolayısıyla burada ibadet edecek ve buranın bakımını üstlenecek kimse kalmamış.
Carl Lutz Heykeli
Bu heykel İsviçreli bir diplomat olan ve Macaristan’da II. Dünya savaşı sırasındaki soykırımda binlerce insanın hayatını kurtaran Carl Lutz anısına yapılmış. Heykelin yukarısında bir baş melek var, bu melek yerde yatan insana elini uzatıyor.
Aslında Carl Lutz’un hikayesi biraz tartışmalı. II. Dünya savaşı bittikten sonra Lutz hakkında ülkesi İsviçre’de bir soruşturma başlatılmış. Bunun nedeniyse Lutz’un İsviçre’nin tarafsızlığını tehlikeye sokması ve Nazilerle işbirliği yaptığı iddiası. Budapeşte halkı bu suçlamalar karşısında oldukça üzülmüş çünkü Lutz’un binlerce Yahudinin hayatını kurtardığı düşünülüyor. Kendisi 1950’lerde suçlamalardan aklanmış.
Gördüğünüz üzere II. Dünya Savaşı’ndan kalma birçok anıt var Budapeşte’de. Tarih severler Berlin Müzeler Adası Gezi Rehberi ve Gezileyecek yerler yazımıza da göz atmak isteyebilir. Orada da önemli anıtlar ve anıt müzeler var. Hemen buraya tıklayarak Berlin blogumuza göz atmanız yeterli.
Ayrıca Budapeşte’yi istediğiniz tempoda rahatça dolaşmak istiyorsanız, ben tarihi dinlemek, koklamak istiyorum diyorsanız, Piri Guide tam size göre! Zaman kaybetmeden buraya tıklayarak uygulamamızı ücretsiz indirebilirsiniz.
